Οι σημερινές γενιές των Δερματολόγων-Αφροδισιολόγων έχουμε την τύχη να βιώνουμε την εποχή της ταχείας και εύκολης διακίνησης της ιατρικής πληροφορίας. Τα οφέλη από την εξέλιξη της ψηφιακής εποχής είναι προφανή. Μέσα από το διαδίκτυο ενημερωνόμαστε «άμα τη εκδόσει» για οποιαδήποτε επικαιροποίηση θεραπευτικών οδηγιών (guidelines), για τυχόν νέα φάρμακα και πάσης φύσεως αλλαγές. Κάθε νόσημα σπάνιο ή κάθε επιμέρους λησμονημένη πληροφορία για κλινικές εικόνες, αίτια ή θεραπείες απέχουν μόλις ένα πάτημα λίγων πλήκτρων από τον υπολογιστή ή ακόμα και το τηλέφωνό μας.
Αυτή η θεμελιώδης και επι τα βελτίω αλλαγή στη σχέση Δερματολόγου και ιατρικής γνώσης δεν θα μπορούσε να μην επηρέασει με διάφορους τρόπους και τη σχέση ιατρού και ασθενούς. Πέρα από τις θετικές επιπτώσεις (αμεσότερη επικοινωνία, ευκολότερη πρόσβαση στον ειδικό ιατρό κλπ), αναδεικνύονται και ορισμένα σημεία προβληματισμού μέσα από την επαγγελματική μας καθημερινότητα.
Η ειδικότητα της Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας αναμφίβολα είναι η ειδικότητα της εικόνας και συχνά έχει το χαρακτηριστικό της άμεσης διάγνωσης (blink diagnosis). Μοιραία κάπου εδώ παραβιάζεται η κόκκινη γραμμή μεταξύ εκτίμησης μιας κλινικής εικόνας και ενός ασθενούς «εν συνόλω» με την αναζήτηση διάγνωσης μέσω μιας ψηφιακής εικόνας σε μια οθόνη χωρίς λοιπές κλινικές πληροφορίες. Πόσο συχνά δεν συμβαίνει στον καθένα από εμάς να μας αποστέλλεται φωτογραφικό υλικό μέσω email ή ακόμη και μέσω Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και να μας ζητείται «έστω μια γνώμη»; Εδώ ζούμε τη μετάβαση από τη χρόνια παθογένεια ορισμένων ασθενών και το «να έρθω να μου ρίξεις μια ματιά» στο «είμαι εκτός και σε παρακαλώ πες μου τι είναι αυτά τα σπυράκια». Η παρερμηνεία δε της κοινής κλινικής λογικής συναντάται και σε ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, όπως και σε μέλη της οικογένειας ή του στενού περιβάλλοντος του κάθε Δερματολόγου. Συχνά ζούμε το «δεν είναι σωστό, αλλά πες μας μια γνώμη μέχρι να έρθουμε να μας δεις» ακόμα και από άτομα που γνωρίζουν πως πρέπει να γίνεται μια κλινική εξέταση.
Η καθολική επικράτηση της δύναμης του ψηφιακού κόσμου λαμβάνει και διαστάσεις γραφικότητας, όταν ο ίδιος ο ασθενής κατά την εξέταση στο ιατρείο επιμένει να «δείξει τις φωτογραφίες του εξανθήματος» πριν καν εξεταστεί από το Δερματολόγο. Ενώ δηλαδή ο ασθενής ορισμένες φορές βρίσκεται μαζί με τον ιατρό του προκρίνει την ψηφιακή επικοινωνία με τον “e-doctor”, ξεχνώντας πως τον έχει απέναντι του και πλήρως διαθέσιμο για την επίλυση του δικού του ιατρικού θέματος. Περιττό δε να αναφερθεί το πόσο πλέον υποτιμάται η λεκτική περιγραφή συμπτωμάτων ή πορείας του εξανθήματος – ιδιαίτερα από τους νεότερους – σε σχέση με την επίδειξη της «εικόνας». «Τι να σου λέω τώρα γιατρέ, δες τη φωτογραφία και θα καταλάβεις».
Οι προεκτάσεις αυτής της παρερμηνείας δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, δεν αποτελούν «προνόμιο» μόνο των ασθενών μας και έχουν ασφαλώς αντίκτυπο στην επαγγελματική καθημερινότητα μας. Μέσα στο φόρτο εργασίας μας, πιεζόμενοι από τον ανταγωνισμό και παρασυρόμενοι από δυσκολίες στην επικοινωνία με ορισμένους ασθενείς μας συχνά και εμείς είτε υποκύπτουμε σε αυτό το πρότυπο επικοινωνίας είτε ακόμα ζητάμε και να «μας στείλουν μια φωτογραφία». Αυτό μοιραία έχει σαν αποτέλεσμα να είμαστε «ελεύθερα διαθέσιμοι» μέσω του κινητού μας και τηλεφωνικά και ψηφιακά 24/7 προς επίλυση αποριών και έτοιμοι να δώσουμε λύση στο πρόβλημα. Πέρα από την επιστημονική μας υποβάθμιση, τίθεται σοβαρά και ένα ζήτημα που σε χώρες του εξωτερικού είναι ξεκάθαρο. Ποιο είναι το κόστος για την παροχή της ιατρικής συμβουλής ή οδηγίας; Αν μιλάμε για κάποιο επείγον ζήτημα, δεν τίθεται καν θέμα προφανώς. Ωστόσο, πόσες φορές έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε οξεία ζητήματα μέσω του viber ή του messenger; Τέλος, πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει για εμάς και τους ασθενείς η έγγραφη αποτύπωση οδηγιών μας μέσω ψηφιακών μέσων σε περίπτωση παρερμηνείας, παραπλάνησης, σφάλματος ή ακόμη και κακοβουλίας;
Όλα τα παραπάνω ζητήματα αποτελούν πλέον μια καθημερινή συζήτηση προβληματισμού μεταξύ συναδέλφων. Άλλωστε σε χώρες του εξωτερικού καταγράφονται νομικά συμβάντα για περιστατικά «άστοχης ψηφιακής επικοινωνίας». Ιδιαίτερα σήμερα με τις αυστηρές νομοθεσίες του GDPR για τα προσωπικά δεδομένα πρέπει ίσως να είμαστε διπλά προσεκτικοί. Στην Ελλάδα, δεν υπάρχει κανένα νομικό πλαίσιο που έστω να αναφέρει απλά αυτή την υπαρκτή νέα καθημερινότητα. Ο κάθε Δερματολόγος πρέπει να προασπιστεί την επιστημονική του αξία και να μην ευτελίζει την παροχή βοήθειας προς τους ασθενείς του σε επίπεδο συνομιλιών φίλων μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το όριο οφείλουμε να το θέτουμε εμείς και στους ασθενείς μας και στους εαυτούς μας. Η καλή και ευγενική επικοινωνία πάντα θα βοηθά τη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών να αντιλαμβάνεται τα όρια της σχέσης αυτής πάντα όμως με γνώμονα τη δική τους ασφάλεια και το μέγιστο θεραπευτικό όφελος. Ίσως μια στο τόσο να πρέπει και εμείς ως ιατροί να επιστρέφουμε στις βασικές αρχές της ιατρικής επιστήμης. Έχουμε εκπαιδευτεί να πιάνουμε το χέρι του ασθενή και να τον ακούμε και όχι να διαβάζουμε το κινητό του τηλέφωνο.
Comments